Karamenderes Çayı Havzası, Kuzeybatı Anadolu’da Biga Yarımadası üzerinde konumlanan, yarımadanın en büyük havzalarından biridir. Bu çalışmada amaç, inceleme alanını oluşturan Karamenderes Çayı Havzası’nda insan ve faaliyetlerinin su kütleleri ve topografya üzerinde oluşturduğu hidromorfolojik baskıları tespit etmek ve bu problemlerin çözümüne yönelik öneriler sunmaktır. Çalışmanın yöntemi, arazi çalışmaları ve uydu görüntüleri kapsamında tespit edilen problemlerin fişlenerek temel bir veri tabanının oluşturulması ve bu verilerin Nehir Hidromorfolojisi Değerlendirme Tekniği yöntemi ile havza bazlı baskı ve risk çıktısının elde edilmesine dayanmaktadır. Araştırma amacı doğrultusunda havzada en sık rastlanan hidromorfolojik baskı unsurları dere yataklarına müdahale, yüzey-yeraltı suyu çekimi, derivasyon sistemleri, yapay su yapıları, taş-kum ocakları ve yanlış-yoğun arazi kullanımı olarak tespit edilmiştir. Bu unsurların yatak morfolojisinde yarattığı değişimlerle su dinamiği ve sediment hareketliliğindeki değişimler, dere sularının derivasyon sistemleri vasıtasıyla nakil ve yönlendirmeleri ile yaşanan debi değişimleri, kanal, havuz ve gölet gibi yapay su yapıları nedeniyle yeraltına sızmada düşüş, taş ve kum ocakları ile yatak morfolojisinde bozulma ve ekolojik yaşam üzerinde risk yarattığı gözlenmiştir. Bu kapsamda havzada baskı oranının en yüksek olduğu sahalar ovalar iken bu satıhlardan yükseldikçe baskı oranları da düşmektedir. Bulgular doğrultusunda problemlerin ekolojik, çevresel ve ekonomik değerlendirmeleri yapılarak havza bazında bir takım öneriler sunulmuştur.

Bu çalışmada, Kırklareli’nin tarihsel süreçte geçirdiği mekânsal değişimler, 1929 yılında hazırlanmış şehir planı temel alınarak incelenmiştir. Söz konusu plan, özellikle yarım kalan yatılı mektep ve Orta Mektep için hazırlanmış olup, Osmanlı Türkçesiyle fen memuru A. Necip tarafından 1/200.000 ölçeğinde çizilmiştir. Planda, dönemin Kırklareli şehrinin başlıca kurumları, parkları, meydanları, çeşmeleri ve ana yolları gibi temel yapıları gösterilmiştir. Bu plan, şehrin o dönemki mekânsal yapısını anlamak için önemli bir kaynak teşkil etmektedir.

Çalışmanın ilk aşamasında, 1929 Kırklareli Şehir Planı’nın Osmanlı Türkçesinden günümüz Türkçesine çevirisi yapılmış, ardından planda yer alan unsurlar numaralandırılarak ayrıntılı bir inceleme gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda, şehrin 1929’daki mekânsal yapısı ana hatlarıyla değerlendirilmiş ve şehirsel gelişim süreci içerisinde bu yapıların zamanla geçirdiği değişimler analiz edilmiştir. Sonuç olarak, Kırklareli’nin şehirsel gelişiminin yarattığı mekânsal etkiler, 1929 Planı’ndaki unsurlar temel alınarak günümüzle karşılaştırmalı bir biçimde ele alınmıştır.

Bir kitle iletişim aracı olmanın yanı sıra olan “yedinci sanat” olarak sinema, seyircilere farklı coğrafya ve kültürleri, görsel ve işitsel unsurlarla yansıtarak o bölgeyi tanıma imkânı sunmaktadır. Türk sinemasında birçok örneği bulunan, geçtiği coğrafyanın sosyolojik özelliklerini anlatan çocuk, okul ve öğretmen temalı filmlerden bir de “Hakkâri’de Bir Mevsim” adlı filmdir. Filmin yönetmen koltuğunda Erden Kıral oturmaktadır. Film, Ferit Edgü’nün “O/Hakkâri’de bir mevsim” adlı kitabından Ferit Edgü ve Onat Kutlar tarafından senaryolaştırılmıştır. Filmde Hakkâri’ye sürgün olarak giden bir sınıf öğretmeninin bir kış mevsimi boyunca yaşadıkları olaylar anlatılmaktadır.

Bu çalışmada, 1982 yılı yapımı olan “Hakkâri’de Bir Mevsim” adlı Türk filminin çocuk, mekân ve coğrafya açısından psikocoğrafik analizinin yapılması amaçlanmıştır. Çalışmada, nitel araştırma desenlerinden içerik analizi kullanılmıştır. Filmin araştırmacılar tarafından izlenmesinin ardından filmde geçen temalar çocukların yaşamları, öğretmenin rolü ve coğrafi özellikler olarak belirlendikten sonra alt temalar belirlenmiştir. Bu tema ve alt temalar, filmden alıntı ve görsellerle birlikte analiz edilmiştir. Sonuç olarak, filmde yer alan çocuk, mekân ve coğrafyaya ilişkin ögelerin filmin geçtiği bölgenin fiziki coğrafyasının yanı sıra sosyal ve kültürel özelliklerini yansıttığı söylenebilir. Bu bağlamda, filmin analizi öğretmen adayları, öğretmenler ve eğitimciler açısından önemli bir veri kaynağı olarak kullanılabilir.

This study examines the relationship between the preservation of cultural heritage and local communities in Uzbekistan’s UNESCO World Heritage sites. As one of the most historically and culturally rich countries in Central Asia, Uzbekistan has been at the center of civilizational interactions due to its strategic location on the Silk Road. The country’s historic cities, archaeological sites, and architectural structures have been inscribed on the UNESCO World Heritage List and are under international protection. However, the pressures brought by modern dynamics such as tourism, urbanization, and modernization have increased the challenges of achieving sustainable conservation of these heritage sites.

The findings of the study emphasize the importance of active participation of local communities in the preservation of cultural heritage and the economic benefits they should derive from these processes. In historic cities such as Bukhara, Samarkand, and Shakhrisyabz, the daily lives of local communities are in direct interaction with cultural heritage. While tourism contributes to economic development, it also increases the risk of physical and cultural degradation of historical sites due to heavy visitor traffic. Therefore, it is essential to develop sustainable tourism policies to preserve Uzbekistan’s cultural heritage sites. Moreover, modern infrastructure projects have been found to damage the historical fabric, with Shakhrisyabz being placed on the list of endangered heritage sites. The study advocates for a preservation strategy that adheres to international standards and is aligned with national development goals. The inclusion of local communities in this process and the fair distribution of economic gains from tourism play a critical role in the success of conservation efforts.

Abdulla Avloni, born on July 12, 1878, in Tashkent, was a prominent Uzbek educator, poet, playwright, and cultural figure. He hailed from a humble background and pursued education in traditional and modern schools. Avloni's contributions spanned multiple fields, including literature, journalism, education, and theater. In 1904, he established a modern school in Tashkent, emphasizing secular education. Avloni's literary works, published under various pseudonyms, include over 4000 verses, critical articles, and translations of significant works from Arabic, Persian, and Russian. His notable contributions to Uzbek literature include textbooks such as "First Teacher," "Second Teacher," and "Turkish Gulistan or Ethics," which played a crucial role in the moral and intellectual education of Uzbek youth. Avloni founded and edited several newspapers, including "Taraqqi," "Shuhrat," and "Turon," and participated actively in social and political life. He was involved in the establishment of various educational and cultural societies, promoting enlightenment and progressive ideas. His involvement in theater led to the creation of influential plays and the nurturing of future playwrights and actors. Throughout his life, Avloni emphasized the importance of moral education, patriotism, honesty, respect for elders, friendship, and generosity. His pedagogical works remain significant in the history of Uzbek education, shaping the moral and intellectual landscape of the nation. Avloni passed away on August 25, 1934, leaving a lasting legacy in Uzbek cultural and educational history.