Orjinal Araştırma Makalesi | Multidisipliner Yaklaşımlarla Coğrafya 2024, Cil. 2(3) 140-157
Karamenderes Çayı Havzası’nda (Çanakkale) Antropojenik Faktörlü Hidromorfolojik Baskılar ve Etkileri
Melek Sinan
ss. 140 - 157 | DOI: https://doi.org/10.29329/mdag.2024.1044.1 | Makale No: MANU-2408-07-0003.R1
Yayın tarihi: Eylül 30, 2024 | Okunma Sayısı: 8 | İndirilme Sayısı: 18
Özet
Karamenderes Çayı Havzası, Kuzeybatı Anadolu’da Biga Yarımadası üzerinde konumlanan, yarımadanın en büyük havzalarından biridir. Bu çalışmada amaç, inceleme alanını oluşturan Karamenderes Çayı Havzası’nda insan ve faaliyetlerinin su kütleleri ve topografya üzerinde oluşturduğu hidromorfolojik baskıları tespit etmek ve bu problemlerin çözümüne yönelik öneriler sunmaktır. Çalışmanın yöntemi, arazi çalışmaları ve uydu görüntüleri kapsamında tespit edilen problemlerin fişlenerek temel bir veri tabanının oluşturulması ve bu verilerin Nehir Hidromorfolojisi Değerlendirme Tekniği yöntemi ile havza bazlı baskı ve risk çıktısının elde edilmesine dayanmaktadır. Araştırma amacı doğrultusunda havzada en sık rastlanan hidromorfolojik baskı unsurları dere yataklarına müdahale, yüzey-yeraltı suyu çekimi, derivasyon sistemleri, yapay su yapıları, taş-kum ocakları ve yanlış-yoğun arazi kullanımı olarak tespit edilmiştir. Bu unsurların yatak morfolojisinde yarattığı değişimlerle su dinamiği ve sediment hareketliliğindeki değişimler, dere sularının derivasyon sistemleri vasıtasıyla nakil ve yönlendirmeleri ile yaşanan debi değişimleri, kanal, havuz ve gölet gibi yapay su yapıları nedeniyle yeraltına sızmada düşüş, taş ve kum ocakları ile yatak morfolojisinde bozulma ve ekolojik yaşam üzerinde risk yarattığı gözlenmiştir. Bu kapsamda havzada baskı oranının en yüksek olduğu sahalar ovalar iken bu satıhlardan yükseldikçe baskı oranları da düşmektedir. Bulgular doğrultusunda problemlerin ekolojik, çevresel ve ekonomik değerlendirmeleri yapılarak havza bazında bir takım öneriler sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Antropojen, Hidromorfolojik Baskı, Karamenderes Çayı Havzası
| Bu makaleye nasıl atıf yapılır? |
|---|
|
APA 6th edition Harvard Chicago 16th edition |
| Kaynakça |
|---|
|
Akbulak, C. (2010). Analitik Hiyerarşi Süreci ve Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Yukarı Kara Menderes Havzası’nın Arazi Kullanımı Uygunluk Analizi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(2), 557-576. Ataol, M. (2010). Burdur Gölü Havzası İçin Yeni Bir Su Yönetim Modeli Önerisi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara. Ateş H., Doğan S., Nas B. ve Berktay A. (2014). Su Çerçeve Direktifi’nde Hidromorfoloji ve Çevresel Akış. I. Ulusal Havza Yönetimi Sempozyumu (Uygulamalar, Politiklar ve Yeni Yaklaşımlar) Bildiriler Kitabı, 310- 325, Çankırı. Belletti, B., Rinaldi, M., Buijse, A. D., Gurnell, A. M., and Mosselman, E. (2015). A Review Of Assessment Methods For River Hydromorphology. Environmental Earth Sciences, 73, 2079-2100. Efe, R., Soykan, A., Cürebal, İ. ve Sönmez, S. (2008). Türkiye’de Doğal Ortam Bozulmasına Antroposen Açısından Bakış. Tücaum V. Ulusal Coğrafya Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 317-328. Ertek, T. A. (2017). Antropojenik Jeomorfoloji: Konusu, Kökeni ve Amacı. Türk Coğrafya Dergisi, (69), 69-79. Kılınç, S. F. (2018). Determination of the Most Suitable Assessment Methods of River Hydromorphology for Turkey. Turkish Journal of Water Science and Management, 2(2), 110-148. O'Briain, R., Shephard, S. and Coghlan, B. (2017). River Reaches With İmpaired Riparian Tree Cover and Channel Morphology Have Reduced Thermal Resilience. Ecohydrology, 10(8). Phellan, N., Rumley, J., and Salas Herrero, F. (2021). Hydromorphological Assessment And Monitoring Methodologies İn Coastal And Transitional Waters. Publications Office of the European Union, EUR 30891 EN, Luxembourg. Rinaldi, M., Beletti, B., Bund, W., Bertoldi, W., Gurnell, A., Buijse, B. and Mosselman, E. (2013). Review On Eco-Hydromorphological Methods, Hydromorphology and Ecological Objectives of WFD Collaborative Project. Grant Agreement 282656, Duration: November 1, 2011 – October 31, 2015. (Teknik Rapor, Tarih 2013). Sinan, M. (2024). Kumkale Burun-Baba Burun (Çanakkale) Arası Biga Yarımadası Kıyılarında Antroposen, ISARC 4. Trakya Bilimsel Araştırmalar Kongresi, 421-436, Edirne. Stefanidis, K., Kouvarda, T., Latsiou, A., Papaioannou, G., Gritzalis, K. and Dimitriou, E. (2022). A Comparative Evaluation of Hydromorphological Assessment Methods Applied İn Rivers Of Greece. Hydrology, 9(3), 43. Rıver Hydromorphology Assessment Technıque (Rhat). Training Manual Versıon, ISBN: 978-1-905127-97-9. Wiejaczka, Ł., Bucała, A., and Sarkar, S. (2014). Human Role İn Shaping The Hydromorphology of Himalayan Rivers: Study Of The Tista River İn Darjeeling Himalaya. Current Science, 717-724. Zêzere, J. L., Pereira, S., Tavares, A. O., Bateira, C., Trigo, R. M., Quaresma, I., Santos, P.P., Santos, P., and Verde, J. (2014). Dısaster: A GIS Database On Hydro-Geomorphologic Disasters İn Portugal. Natural Hazards, 72, 503-532. |
_250x60.jpg)
