Araştırma Makalesi | Açık Erişim
Multidisipliner Yaklaşımlarla Coğrafya 2025, Clt. 3(1) 21-32
Yeşil Gelecek: Çevre Bilinci ve Duyarlılığını Keşfetmek
ss. 21 - 32
Yayın Tarihi: Mart 31, 2025 | Görüntüleme Sayısı: 3/4 | İndirilme Sayısı: 3/4
Özet
Bu çalışmanın amacı, eğitim alanında çevre bilinci ve duyarlılığını incelemektir. Bu kapsamda, çevre bilincinin ve duyarlılığının birey ve toplum üzerindeki etkileri ele alınarak eğitime entegrasyonu üzerinde durulmuştur. Ayrıca, çevre bilinci ve duyarlılığının önemi, kavramları, oluşturma yöntemleri, karşılaşılan zorluklar ve çözüm önerileri de incelenmiştir. Günümüzde iklim değişikliği, biyoçeşitlilik kaybı ve doğal kaynakların tükenmesi gibi çevresel sorunlardaki artış, sürdürülebilir bir geleceğin inşası için çevre bilincinin önemini daha da belirgin hale getirmiştir. Çevre bilinci, bireylerin diğer canlılarla, bitki örtüsüyle ve doğayla paylaştığı yaşam alanına saygılı bir tutum sergilemesi olarak tanımlanabilir. Bir diğer deyişle, geniş bir kavram olan çevre bilinci, doğal kaynakların korunması olarak da algılanabilir. Dünya üzerindeki canlıların doğal kaynaklara bağımlı olması, çevre ve doğa bilincinin oluşturulmasını zorunlu kılmaktadır. Su kaynaklarının hızla tükenmesi ve ormanlık alanların azalması gibi birçok çevre sorununun sıkça yaşanması, bu gerekliliğin en önemli nedenlerindendir. Bu bağlamda, çevre duyarlılığı, insanların çevresel sorunlara olan duyarlılığını artırarak bu sorunlara çözüm ve faaliyetler üretilmesinin temelini oluşturmaktadır. Bu doğrultuda, eğitim çevre bilincinin geliştirilmesi açısından önemli bir rol üstlenmektedir. Eğitim alanında, özellikle müfredat programlarında çevre eğitimine yer verilmesi, öğrencilerin erken yaşlardan itibaren doğayla etkileşim kurmasını sağlamakta, çevresel sorunları tanıma ve bu sorunlara karşı duyarlılık geliştirmelerini desteklemektedir. Çevre sorunlarının hem küresel hem de yerel etkileri göz önüne alındığında, eğitimin çevre bilinci oluşturma konusundaki rolü kritiktir. Sonuç olarak, eğitim sisteminin çevre bilinci ve duyarlılığının arttırılmasındaki rolünü vurguladığımız bu çalışmada bireylerin doğaya olan duyarlılığı ve çevresel sorumluluklarını geliştirme konusunda öneriler sunulmuştur. Sürdürülebilir bir toplum çevre bilincinin yaşam biçimi haline getirilmesiyle mümkündür.
Anahtar Kelimeler: Eğitim, Çevre Bilinci, Duyarlılık.
Anaktar kelimeler: Eğitim, Çevre Bilinci, Duyarlılık.
APA 7th edition
Kurtul, K., Durgar, N., Korz, G., Kazan, M.A., & Ulas, H.O. (2025). Yeşil Gelecek: Çevre Bilinci ve Duyarlılığını Keşfetmek. Multidisipliner Yaklaşımlarla Coğrafya, 3(1), 21-32.
Harvard
Kurtul, K., Durgar, N., Korz, G., Kazan, M. and Ulas, H. (2025). Yeşil Gelecek: Çevre Bilinci ve Duyarlılığını Keşfetmek. Multidisipliner Yaklaşımlarla Coğrafya, 3(1), pp. 21-32.
Chicago 16th edition
Kurtul, Kamil, Necmiye Durgar, Gulsum Korz, Mehmet Alattin Kazan and Hazal Ozbek Ulas (2025). "Yeşil Gelecek: Çevre Bilinci ve Duyarlılığını Keşfetmek". Multidisipliner Yaklaşımlarla Coğrafya 3 (1):21-32.
Akbaş, İ., & Kırımlı, E. N. (2019). Üniversite öğrencilerinin çevre duyarlılığı : Ölçek geliştirme çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(3), 1245-1259. https://doi.org/10.24106/kefdergi.2973.
Akdur, R. (2005). Avrupa Birliği ve Türkiye'de çevre koruma politikaları, Türkiye'nin Avrupa Birliğine uyuma. Ankara: Ankara Üniversitesi.
Algan, T. K. ve Bilen, S. (2003). Toprak kirlenmesi ve biyolojik çevre. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 36(1), 1-6.
Bayazıt, A. H. (2006). Çevre kirliliğinin önlenmesinde ailenin yeri ve önemi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 359-376.
Baykan, A. R. (2004). Türkiye Çevre Atlası. Ankara: Çevre ve Orman Bakanlığı ÇED ve Planlama Genel Müdürlüğü.
ÇSB. (2018). Çevre. 02 28, 2025 tarihinde webdosya.csb.gov.tr. web sitesi: https://webdosya.csb.gov.tr/db/bolu/icerikler/cevre-20180222082618.pdf adresinden alındı
ÇŞB. (2017). Sıfır Atık El Kitapçığı. Ankara: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü.
Demirkaya, H. (2006). Çevre eğitiminin Türkiye'deki coğrafya programları içerisindeki yeri ve çevre eğitimine yönelik yeni yaklaşımlar. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 207-222.
Denizciler, İ. (2023, 05 24). Çevre bilinci yüksek bir kurum oluşturmak. 02 28, 2025 tarihinde www.enocta.com: https://www.enocta.com/blog/cevre-bilinci-yuksek-bir-kurum-olusturmak adresinden alındı
Elpek, N. (1999). Doğal ve yapay çevre kapsamında insan-çevre-yapı etkileşiminden kaynaklanan olumsuzlukların araştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir, Türkiye: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Erkal, S., Şafak, Ş., & Yertutan, C. (2011). Sürdürülebilir kalkınma ve çevre bilincinin oluşturulmasında ailenin rolü. Sosyo Ekonomi Dergisi, 1(1), 145-158.
Erten, S. (2006). Çevre eğitimi ve çevre bilinci nedir, çevre eğitimi nasıl olmalıdır. Çevre ve İnsan Dergisi, 65(66), 1-13.
Güney, O. (2011). Çevre korunmasında çevre bilincinin etkisi : İlköğretim sistemimiz üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Niğde: Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı.
Gürer, B., & Mermer, K. K. (2023). Çevre bilinci, çevresel duyarlılık ve doğaya bağlılık: Öğretmenler üzerine bir inceleme. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 14(3), 349-366. https://doi.org/10.17155/omuspd.1272131.
Kavruk, S. B. (2002). Türkiye'de çevre duyarlılığının arttırılmasında çevre eğitiminin rolü ve önemi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Koparal, A. Ş. (2018). Çevre Sorunları ve Politikaları. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
Köse, S., & Aygören, T. (2016). Sosyal bilgiler öğretmenliği öğrencilerinin çevre bilinci ve çevresel duyarlılıklarının incelenmesi : Pamukkale Üniversitesi örneği. USBES, 777-789.
Öngün, A. Ş. (2019). Ortaokul öğrencilerinin çevre bilincini içselleştirme düzeylerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Mersin: Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Sofuoğlu, A. (2023). Hava Kirliliği. Ankara: TÜBİTAK.
Şeker, S. (2018). İlköğretim 7-8.sınıf öğrencilerinin sürdürülebilir kalkınma ve iklim değişikliğine yönelik tutum ve davranışları. Yüksek Lisans Tezi. Konya, Türkiye: Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Türkküm, S. (2016). Çağdaş toplumda çevre sorunları ve çevre bilinci. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
Türksoy, Ö. (1991). Çevre duyarlılığı eğitiminde bilişsel yaklaşım:Çocuk ve temel çevre özellikleri. Eğitim ve Bilim, 15-23.
Uyanık, N. (2017). Uygulamalı çevre etkinliklerinin ortaokul öğrencilerinin çevresel tutum, çevresel davranış ve çevre sorunlarına ilişkin görüşlerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Sakarya, Türkiye: Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Anabilim Dalı.
Yanık, A. Ç. (2022). Ortaokul öğrencilerinin çevre bilinci, çevreye yönelik tutum ve görüşlerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara, Türkiye: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Yeşil, M., & Turan, Y. (2020). Çevresel duyarlılık üzerine bir ölçek geliştirme çalışması. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 10(2), 418-435.
Yüksel, Y. (2019). Sertifikasız okullar ile eko-okullar ve yeşil bayraklı eko-okulların sürdürülebilirlik bilinci açısından karşılaştırılması. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 36, 50-62.
