Original article | Multidisciplinary Approaches with Geography 2023, Vol. 1(4) 280-297
Anadolu Coğrafyasında Isınma ve Beslenme Kültürünün Adı “Kuzine / Guzine”
Mutlu Özgen
pp. 280 - 297 | DOI: https://doi.org/10.29329/mdag.2023.617.2 | Manu. Number: MANU-2311-27-0003.R1
Published online: December 13, 2023 | Number of Views: 30 | Number of Download: 89
Abstract
Anadolu halk hayatında, yaşanan coğrafyanın ısınma ihtiyacının belirlenmesi ve karşılanmasında etkin rol üstlenmesi, beraberinde ısınma araçları ve yakacak çeşitliliğini belirlemiştir. Bu bağlamda Anadolu’da elektriğin, mutfak tüpünün ve doğalgazın olmadığı dönemlerde, dumanı ve ateşi kontrol ederek mekanları duman ve kokudan kurtarıp sıcaklığı doğrudan ileten sobanın yanı sıra, her dönem ısınma ve beslenme ihtiyacını karşılamak amacıyla Anadolu insanı tarafından Kuzine, tercih edilmiştir. Geçen zaman içinde elektrik, fırın, mutfak tüpü ve doğal gaz hayatımıza girse de Kuzine, en çok tercih edilen ısınma ve yemek yapma aracı olma özelliğini korumuştur. Kuzinenin Anadolu coğrafyasında her dönem ısınma ve beslenme ihtiyacını karşılama konusundaki işlevselliği, ünlü Antropolog Malinowski’nin ihtiyaçlar kuramını akıllara getirmektedir.Kuzinenin coğrafya fark etmeksizin yemek pişirme yetisi, önemli bir halk mutfağı aracı olmasını sağlamıştır. Böylece yalnızca bir dönem değil her dönem Anadolu halk hayatının vazgeçilmezi kılmıştır. Yazları bahçeye kurulan kuzine fırın ve ocak görevini görerek beslenme ihtiyacını karşılamıştır. Tek başına bir mutfak olarak önemli bir halk mutfağı aracı olmuştur. Anadolu’da kuzinenin işlevini halk takvimi değil “ihtiyaçlar” belirlemiştir. Hayatın içinde ihtiyaçların çeşidi, kuzinenin kurulacağı yeri, kullanım amacı ve işlevini belirlemiştir. Bu durum Anadolu coğrafyasında Kuzine etrafında özel bir halk gastronomisinin oluşmasını da sağlamıştır. Böylece Kuzine, çok yönlü kullanılma amacıyla alışılmış olan sobadan farklı olarak, baharın gelişi ile kaldırılmayan, kışın gelişi ile kurulmayan yönüyle kullanım zamanı ve amacıyla son derece işlevsel bir yapıya sahip olmuştur.
Keywords: Anahtar Kelimeler: Kuzine, Isınma, Beslenme, Coğrafya, İhtiyaçlar, Halk Takvimi.
| How to Cite this Article? |
|---|
|
APA 6th edition Harvard Chicago 16th edition |
| References |
|---|
|
Artun, E. (2015), Türk Halkbilimi, Adana: Karahan Kitabevi. Bascom, W.. (1954). “Four Functions of Folklore”. Journal of American Folklore, C.67, S. S333-349. Boratav,P. N. (2016), 100 Soruda Türk Folkloru, Ankara: Bilgesu Yayıncılık. Çobanoğlu, Ö.. 2002. Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş̧. Akçağ Yayınları, Ankara. Çobanoğlu, Ö. (2009). “Türk Halkbilimi Çalışmaları Kadrosuna Göre Atatürk Dönemi’nde Araştırma Eğilimleri ve Sonuçları Üzerine Genel Bir Değerlendirme”, Cumhuriyet Dönemi Türk Kültürü: Atatürk (1920-1938), Ankara: Atatürk Kültür Merkezi. Davulcu, M. (2019), “Türkiye Coğrafyasında Geleneksel Bir Yakıt: Tezek”, Gübre, Tezek, Çöp Kitabı, (Ed. Emine Gürsoy Naskali), s.161-250. İstanbul: Kitabevi. Emiroğlu, K. (2021), Gündelik Hayatımızın Tarihi, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Eşsiz, E. (2018), 90’larda Çocuk Olmak, İstanbul: Yediveren Yayınları Özbudun Sibel-vd. (2007), Antropoloji; Kuramlar/ Kuramcılar, Ankara: Dipnot Yayınları. Özgen. M. (2019), Anşa Bacılı Folkloru / Acısu , İstanbul : Libra Özgen, M. (2009), “Aşk Şarkılarının En Güzel Yorumcusu Aşkın Nur Yengi ile Söyleşi”, Santigrat Dergisi, Ocak, Şubat, Mart Sayı: 6, ss.30-33. İstanbul: Airfel Isıtma ve Soğutma Sis. San. Tic. Aş. Yayını. Şen, M. A. (2019), “Geleneksel Türk Mutfağı Lezzetlerinden Olan Ağuz Üzerine Bir Araştırma”, Asos Journal Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl:7, Sayı: 99, s.208-217. Veren, E. (2019), Anadolu Halk Takvimi, İstanbul: Doğan Kitap. (URL-1) https://www.ntv.com.tr/turkiye/merkezi-sistem-kalorifer-ne-zaman-yanar-2023-merkezi-sistem-kalorifer-yanma-tarihi,n90vJZAnfEWQeGBrxGfYaw ( Erişim: 17.07.2023) (URL-2) https://kuzinesoba.com.tr/blog/kuzine-sobanin-tarihcesi-nedir? (URL-3) https://www.trthaber.com/foto-galeri/covid-19-pandemisinde-Kuzine-sobasina-talep-artti/31309/sayfa-11.html (Erişim: 17.07.2023) (URL-4) https://listelist.com/gecmisten-bugune-isinmak/ (Erişim: 17.07.2023) (URL-5) https://sozluk.gov.tr/ (Erişim: 17.07.2023) (URL-6) https://tr.pinterest.com/pin/380483868499117911 / (Erişim: 17.07.2023) (URL-7) https://sozluk.gov.tr / (Erişim: 17.07.2023) (URL-8) https://www.facebook.com/photo?fbid=1110782460236422&set=a.390726915575317 / (Erişim: 17.07.2023) |
_250x60.jpg)
